روایت تسنیم از آتشکده دوره ساسانی پنهان در دل روستای کوهستانی مازندران/ راز تمدن چند هزار ساله‌ای که برملا شد

مازندران سرزمین کهن، در هر نقطه‌اش ردی از شگفتی دوران باستان حک شده است و مادر تاریخ به‌زیبایی در بطن خود حفظ نمود و این پهنه سبز را جاذبه بخشید. 

جاذبه‌ای حیرت‌انگیز که بخشی به آثار و ابنیه‌های تاریخی و میراثی اختصاص یافته و هر کدام زبان مصور فرهنگ و تمدن تبرستان شده‌اند. سوادکوه، دروازه جنوبی استان یکی از مناطقی است که به راحتی در هر نقطه‌ آن، برگی از تاریخ را می‌توان ورق زد. در کنار نقاط شهری که مملو از موهبت الهی، طبیعی و جاذبه‌های تاریخی‌اند، روستاهای کوهستانی این خطه هرکدام تفسیری از تمدن چند هزارساله را با خود به همراه دارند.

ارفع‌ده، روستای کوهستانی بخش مرکزی سوادکوه که براساس شواهد و مستندات تاریخی و باستان‌شناسی، حکایت از استقرار چند هزارساله بشر در آن دارد، این روزها یکی از رموز خود را برملا کرد. در دل " تپه‌کلا " یا " مسجد سَر " این روستا، آتشکده‌ای از دوره ساسانی نهفته بود که نیایشگاه مذهبی مردمان باستان این خطه محسوب می‌شد. با تلاش یکی از کارشناسان میراث فرهنگی سوادکوه و حمایت اداره کل میراث استان، این روزها این منطقه میزبان کارشناسان میراث فرهنگی و باستان‌شناسان است که درحال تلاش برای رونمایی از تمدن مذهبی چند هزارساله از دل خاک هستند.

مهدی عابدینی عراقی سرپرست کاوش تپه‌کلا روستای ارفعده بخش مرکزی سوادکوه، در گفت‌وگو با تسنیم در مورد پیشینه تاریخی این روستا، اظهارداشت: طبق بررسی‌ها در این روستا و اطرافش از هزاره اول پیش از میلاد، چیزی حدود 2500 تا 3 هزار سال، استقرار انسان را داریم. دلیل آن‌هم به شرایط محیط مناسب و آب فراوان برمی‌گردد. 

کارشناس اداره میراث فرهنگی استان با بیان اینکه تپه‌کلا ارفعده سال‌ها مورد حفاظت قرار داشت و باتوجه به پیگیری‌ها بحث کاوش آغاز شد، خاطرنشان کرد: از سال‌های قبل آقای یوسفی که از همکاران و اهل این روستا است، این تپه را شناسایی و حفاظت می‌کرد. اگرچه متاسفانه در دهه 60 برای تاسیس سالن کشتی، این تپه مسطح و آسیب دید اما سالنی ساخته نشد و با پیگیری‌های آقای یوسفی، بودجه‌ای از سوی اداره‌کل میراث فرهنگی و پایگاه ملی غار اسپهبد خورشید، درنظر گرفته شد و کار کاوش فصل اول را آغاز کردیم. 

عابدینی باتوجه به نوع معماری بنا، آن را مربوط به دوره ساسانی دانسته و تصریح کرد: پلان 4 طاقی یک نوع معماری مذهبی دوره ساسانی که مربوط به آتشکده و بناهای نیایشگاهی می‌شود. این اولین آتشکده دوره ساسانی در مازندران محسوب می‌شود که به آن رسیدیم. 

وی افزود: این پلان 4 طاقی دارای حدود 4 ورودی است. بر رویش یک گنبد قرار گرفته و  وسط آن یک آتشدان قرار دارد. به صورت کنگره‌ای ساخته شده است. مصالح به کار رفته در پایه‌های بنا یعنی دیواره‌ها و ستون‌ها از سنگ و ملات گچ نیم‌کوب و در قسمت گنبد از آجرهای قالب بزرگ 38 در 38 با قطر 7ونیم سانت دوره ساسانی استفاده شده است.